შინაარსზე გადასვლა

სენკაკუს კუნძულები

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
სენკაკუს კუნძულები

სენკაკუს კუნძულები (იაპონ. 尖閣諸島; Senkaku-shotō) ― დაუსახლებელ კუნძულთა ჯგუფი აღმოსავლეთ ჩინეთის ზღვაში. შედის იაპონიის დაქვემდებარებაში. კუნძულები ტაივანის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, ჩინეთის აღმოსავლეთით, კუნძულ ოკინავის დასავლეთით და რიუკიუს კუნძულების სამხრეთ-დასავლეთ ბოლოდან ჩრდილოეთით მდებარეობს. კონტინენტურ ჩინეთში სენკაკუს კუნძულებს დიაოიუს კუნძულები ან დიაოიუ-დაო და მასთან დაკავშირებული კუნძულები ეწოდება (ჩინ.: 钓鱼岛及其附属岛屿),[1] ხოლო ტაივანში ― დიაოიუტაის კუნძულები ან ტიაოიუტაის კუნძულები.[2][3][4][5][6][7]

კუნძულები იაპონიასა და ჩინეთს და იაპონიასა და ტაივანს შორის სადავო ტერიტორიებს წარმოადგენს. XIV საუკუნეში კუნძულების აღმოჩენასა და მფლობელობაზე ჩინეთი აპელირებს, ხოლო იაპონია სენკაკუს კუნძულებზე მფლობელობას 1895 წლიდან ინარჩუნებდა მეორე მსოლფიო ომამდე. 1945-1972 წლებში კუნძულები აშშ-ის რიუკიუს კუნძულების სამოქალაქო ადმინისტრაციის დაქვემდებარებაში იყო, რის შემდეგაც კუნძულები იაპონიას დაუბრუნდა აშშ-სა და იაპონიას შორის ოკინავის დაბრუნების შეთანხმების საფუძველზე. 1968 წელს პოტენციული წყალქვეშა ნავთობის რეზერვების აღმოჩენამ კუნძულთა შესახებ სადავო ინტერესები კიდევ უფრო გააცხოველა.[8][9][10][11][12] მიუხედავად ჩინეთსა და ტაივანს შორის კომპლექსური ურთიერთობებისა, ორივე მთავრობა თანხმდება, რომ სენკაკუს კუნძულები ტაივანის ნაწილია და ილანის ოლქს მიეკუთვნება. იაპონიის დაქვემდებარებაში სენკაკუს კუნძულები ქალაქ იშიგაკისა და ოკინავის პრეფექტურაში შედის. იაპონია კუნძულებზე ჩინეთისა და ტაივანის განცხადებებს არ ცნობს, თუმცა იშგაკის ადმინისტრაციას კუნძულების განვითარების ნებას არ აძლევს.

ისტორია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
იაპონელი მუშები სკუმბრიის ქარხანაში კუნძულ ოოცურიზე, დაახლოებით 1910 წლისთვის[13]

სენკაკუს კუნძულების შესახებ ჩინური ჩანაწერები XV საუკუნით თარიღდება, რომლებშიც კუნძულებს დიაოიუდ, მათ შორის წიგნებში: „მოგზაურობა კუდიან ქართან ერთად“ (1403)[14] და „რიუკიუში იმპერატორის ელჩის ვიზიტის ჩანაწერები“ (1534). მინგის დინასტიის ჩინურ საიმპერიო რუკაზე კუნძულთა ჯგუფის ჩინური სახელწოდება დიაოიუ და მთავარი კუნძულის იაპონური სახელწოდება უოცური ითარგმნება, როგორც „თევზაობა“.

ისტორიულად ჩინელები დაუსახლებელ კუნძულებს სანავიგაციო მონიშვნებად იყენებდნენ რიუკიუს სამეფომდე მისაღწევად. „კონკრეტულ კუნძულებზე კომპასებს ასწორებდნენ, სანამ შემდეგი კუნძულისკენ გასწევდნენ“.[15]

კუნძულთა პირველი აღწერილობა ევროპაში პირველად ისააკ ტიცინგის წიგნში გვხვდება, რომელიც 1796 წლით თარიღდება. ტიცინგის იაპონური წიგნების მცირე ბიბლიოთეკაში შედის „სამი ქვეყნის ილუსტრირებული აღწერა“.[16] ეს ტექსტი 1785 წელს იაპონიაში დაიბეჭდა და მასში რიუკიუს სმაეფოა აღწერილი.[17]

იაპონიის ცენტრალურმა მთავრობამ კუნძულთა ანექსია 1895 წლის დასაწყისში მოახდინა ჩინეთ-იაპონიის ომის დროს. 1900 წლისთვის იაპონელმა მეწარმემ, კოტა ტაცუშირომ კუნძულებზე სკუმბრიების ქარხანა ააშენა, რომელშიც 200-ზე მეტი ადამიანი იყო დასაქმებული. 1940 წლისთვის ბიზნესი ჩავარდა და მას შემდეგ კუნძულები დაუსახლებელია.[13] 1970-იან წლებში კოგა ტაცუშიროს ვაჭმა, ზენძი კოგამ და მისმა ცოლამ ოთხი კუნძული კურიჰარას ოჯახს მიჰყიდეს.

იაპონელი გეოლოგის, ჰისაში კუროიავას მიერ შექმნილი უოცური-შიმის გეოლოგიური რუკა 1900 წელს

1945 წელს იაპონიის დანებების შემდეგ კუნძულები აშშ-ის დაქვემდებარებაში გადავიდა. 1969 წელს აშშ-ის აზიისა და შორეული აღმოსავლეთის ეკონომიკურმა კომისიამ სენკაკუს კუნძულების მახლობლად ნავთობისა და ბუნებრივი აირის პოტენციური რეზერვები გამოავლინა. 1971 წელს ოკინავის დაბრუნების შეთანხმება დაიდო და მომდევნო წელს კუნძულები იაპონიას დაუბრუნდა. 1972 წლიდანვე ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკისა და ტაივანის მთავრობებმა ოფიციალურად დაიწყეს კუნძულების მფლობელობაზე პრეტენზიის განცხადება.[18]

1972 წლიდან, როდესაც კუნძულები იაპონიას დაუბრუნდა, ტერიტორიები იშიგაკის დაქვემდებარებაში გადავიდა, თუმცა იაპონიის ცენტრალურმა მთავრობამ კუნძულთა გამოკვლევისა და განვითარების ნებართვა არ გასცა.[13][19] 1978 წელს იაპონელებმა კუნძულ ოოცურიზე პირველი შურუქა აღმართეს.

2012 წლის 11 სექტემბერს იაპონიის მთავრობამ მინამი-კოჯიმას, კიტა-კოჯიმასა და უოცურის კუნძულების ნაციონალიზაცია მოახდინა. მთავრობამ კურიჰარას ოჯახს 2.05 მილიარდი იაპონური იენი გადაუხადა.[20]

2014 წელს იაპონიამ კუნძულებზე შუქურა და იაპონური დროშების ნავსადგური ააშენა.[21]

გეოგრაფია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სენკაკუს კუნძულების რუკა (1944)
კუნძულთა კლასტერი: უოცური-შიმა (მარცხნივ), კიტა-კოჯიმა და მინამი-კოჯიმა (მარჯვნივ)

კუნძულთა ჯგუფი ხუთი დაუსახლებელი კუნძულისა და სამი შიშველი კლდისგან შედგება.[22] იაპონიის კაბინეტმა 39 დაუსახლებელი კუნძულის სახელი გამოაქვეყნა, ხოლო ინდოეთი 71 კუნძულის იდენტიფიცირებას ახდენს და სახელწოდებებსაც ურჩევს.[23][24]

კუნძულები აღმოსავლეთ ჩინეთის ზღვაში, ტაივანიდან 120 საზღვაო მილით ჩრდილო-აღმოსავლეთით, კონტინენტური ჩინეთიდან 200 საზღვაო მილით აღმოსავლეთით და ოკინავიდან სამხრეთ-დასავლეთით 200 საზღაო მილის დაშორებით მდებარეობს.[25]

კუნძულები ტაივანის კუნძულ პენგძიადან აღმოსავლეთით 140 კმ-ითაა დაშორებული,[26] იაპონიის კუნძულ იშიგაკის ჩრდილოეთით ― 170 კმ-ით, ტაივანის კუნძულ კიილუნგიდან ჩრდილო-აღმოსავლეთით ― 186 კმ-ით და ოკინავიდან დასავლეთით 410 კმ-ით დაშორებით მდებარეობს.

იხილეთ აგრეთვე

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლიტერატურა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

დამატებითი საკითხავი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

Cabinet Secretariat, Japan's Response Respecting Law and Order in the International Community / The Senkaku Islands

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ Foreign Ministry Spokesperson Hua Chunying's Remarks on the Japanese Government Opening a Link about Diaoyu Dao on the Official Cabinet Website. Ministry of Foreign Affairs, the People's Republic of China (2015-08-28). ციტირების თარიღი: 2020-09-15
  2. ↑ Harold C. Hinton (1980). The China Sea: The American Stake in its Future. National Strategy Information Center, გვ. 13, 14, 25, 26. ISBN 0-87855-871-3. „The other territorial dispute in the East China Sea is considerably more complicated and more serious. It relates to a group of eight small uninhabited islands known in China as the Tiaoyutai and in Japan as the Senkaku and claimed by Japan and both Chinas; they lie on the edge of the continental shelf about 120 miles northeast of Taiwan.“ 
  3. ↑ Media Reaction: Cross-Strait Talks, Taiwan-Japan Dispute, U.S. Global Influence. United States Department of State (2008). ციტატა: „A separate "Liberty Times" column discussed the recent dispute between Taiwan and Japan over the Tiaoyutai Islands and urged the Ma administration to seek to form an equilateral triangular relationship with the United States, Japan and China, so that no side will feel threatened of will overpower the other.“
  4. ↑ Ministry of Foreign Affairs Taiwan. the Republic of China's Sovereignty Claims over the Diaoyutai Islands and the East China Sea Peace Initiative. www.mofa.gov.tw. დაარქივებულია ორიგინალიდან — ოქტომბერი 19, 2020. ციტირების თარიღი: November 24, 2013
  5. ↑ Diaoyutai tensions stoked by arrival of China coast guard. www.taipeitimes.com (August 17, 2013).
  6. ↑ China preparing for Diaoyutai conflict: expert. www.chinapost.com.tw (November 24, 2013). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 იანვარი 2014. ციტირების თარიღი: 16 ნოემბერი 2022.
  7. ↑ The Republic of China's Sovereignty Claims over the Diaoyutai Islands and the East China Sea Peace Initiative. Ministry of Foreign Affairs, Taiwan (Taiwan) (2013-09-05). ციტირების თარიღი: 2020-09-15
  8. ↑ Lee, Seokwoo (2002). Territorial Disputes among Japan, China and Taiwan concerning the Senkaku Islands (Boundary & Territory Briefing Vol.3 No.7). IBRU, გვ. 6. ISBN 1897643500. „The question of the disputed Senkaku Islands remained relatively dormant throughout the 1950s and 1960s, probably because these small uninhabited islands held little interest for the three claimants. The Senkaku Islands issue was not raised until the Economic Commission for Asia and the Far East (hereinafter 'ECAFE') of the United Nations Economic and Social Council suggested the possible existence of large hydrocarbon deposit in the waters off the Senkaku Islands. ... This development prompted vehement statements and counter-statements among the claimants.“ 
  9. ↑ Pan, Junwu (2009). Toward a New Framework for Peaceful Settlement of China's Territorial and Boundary Disputes. Martinus Nijhoff Publishers, გვ. 140. ISBN 978-9004174283. „Obviously, primarily regional interests in oil and gas resources that may lie under the seas drive the two major disputes. The Diaoyu/Senkaku Islands issue did not re-surface until 1969 when the Economic Commission for Asia and the Far East of the United Nations Economic and Social Council reported that the continental shelf of the East China "might contain one of the most prolific oil and gas reservoirs of the world, possibly comparing favourably with the Persian Gulf." Then both China and Japan had high expectations that there might be large hydrocarbon deposits in the waters off the Diaoyu/Senkaku Islands. The Law of the Sea at that time emphasized the theory of natural prolongation in determining continental shelf jurisdiction. Ownership of the Diaoyu/Senkaku Islands would permit the owner to a large area of the continental shelf that may have rich sources of gas and oil. Such a dispute is obviously related to the awakening interest by the world's states in developing offshore energy resources to meet the demand of their economies.“ 
  10. ↑ Takamine, Tsukasa (2012). Japan's Development Aid to China, Volume 200: The Long-running Foreign Policy of Engagement. Routledge, გვ. 129. ISBN 978-0415352031. „The islands had temporarily come under American control after the Second World War, but the sovereignty over the islands, was handed over to Japan in 1972 with the reversion of Okinawa．However, the PRC and ROC governments both made a territorial claim to the Senkaku Islands, soon after the United Nation Economic Commission issued in 1969 a report suggesting considerable reserve of submarine oil and gas resources around the islands.“ 
  11. ↑ Drifte, Reinhard (2012). Japan's Security Relations with China Since 1989: From Balancing to Bandwagoning?. Routledge, გვ. 49. ISBN 978-1134406678. „The dispute surfaced with the publication of a seismic survey report under the auspices of the UN Economic Commission for Asia and the Far East (ECSFE) in 1968, which mentioned the possibility of huge oil and gas reserves in the area; this was confirmed by a Japanese report in 1969. Greg Austin mentions that Beijing started its claim to the Senkaku Islands for the first time in 1970, after Japanese government protested to the government in Taiwan about its allocation of oil concessions in the East China Sea, including the area of the Senkaku Islands.“ 
  12. ↑ Lee, Seokwoo (2002). Territorial Disputes among Japan, China and Taiwan concerning the Senkaku Islands (Boundary & Territory Briefing Vol.3 No.7). IBRU, გვ. 10–11. ISBN 1897643500. „For a long time following the entry into force of the San Francisco Peace Treaty China/Taiwan raised no objection to the fact that the Senkaku Islands were included in the area placed under US administration in accordance with the provisions of Article of the treaty, and USCAP No. 27. In fact, neither China nor Taiwan had taken up the question of sovereignty over the islands until the latter half of 1970 when evidence relating to the existence of oil resources deposited in the East China Sea surfaced. All this clearly indicates that China/Taiwan had not regarded the Senkaku Islands as a part of Taiwan. Thus, for Japan, none of the alleged historical, geographical and geological arguments set forth by China/Taiwan are acceptable as valid under international law to substantiate China's territorial claim over the Senkaku Islands.“ 
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 Kaneko, Maya, (Kyodo News) "Ishigaki fishermen fret over Senkaku encroachment", Japan Times, December 8, 2010, p. 3.
  14. ↑ Title: Liang zhong hai dao zhen jing / [Xiang Da jiao zhu].Imprint: Beijing : Zhonghua shu ju : Xin hua shu dian Beijing fa xing suo fa xing, 2000 reprint edition. Contents: Shun feng xiang song--Zhi nan zheng fa. (順風相送--指南正法). ISBN 7-101-02025-9. pp96 and pp253 დაარქივებული July 7, 2011, საიტზე Wayback Machine. . The full text is available at wikisource.
  15. ↑ Suganuma, p. 49. Google წიგნებში
  16. ↑ WorldCat, Sangoku Tsūran Zusetsu; alternate romaji Sankoku Tsūran Zusetsu
  17. ↑ Cullen, Louis M. (2003). A History of Japan, 1582–1941: Internal and External Worlds, p. 137. Google წიგნებში
  18. ↑ Kyodo News, "Senkaku purchase bid made official დაარქივებული 2012-09-18 საიტზე Wayback Machine. ", Japan Times, September 11, 2012, p. 2
  19. ↑ Ito, Masami, "Jurisdiction over remote Senkakus comes with hot-button dangers დაარქივებული May 19, 2012, საიტზე Wayback Machine. ", Japan Times, May 18, 2012, p. 1
  20. ↑ Fackler, Martin (September 6, 2012). „Japan Said to Have Tentative Deal to Buy 3 Disputed Islands from Private Owners“. The New York Times.
  21. ↑ Kyodo News, "Taiwan activists threaten to land on Senkakus if Japan doesn't remove facilities დაარქივებული 2022-11-16 საიტზე Wayback Machine. ", Japan Times, 2 March 2015
  22. ↑ How uninhabited islands soured China-Japan ties
  23. ↑ China announces geographic codes for Diaoyu Islands
  24. ↑ China releases official names of disputed islands. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-06-29. ციტირების თარიღი: 2022-11-16.
  25. ↑ UC Berkeley: UC Institute on Global Conflict and Cooperation; retrieved November 15, 2010.
  26. ↑ Agreement on the Conservation of Albatrosses and Petrals (ACAP), Breeding site details: Agincourt/P'eng-chia-Hsu
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=სენკაკუს_კუნძულები&oldid=4692559“-დან